Shkruan: Zyhdi Hajzeri Zhvillimi i shpejtë dhe mahnitës teknologjik në të cilin jetojmë tani, i cili quhet revolucioni i informacionit të çon në shfaqjen e mjeteve dhe metodave të reja të lidhjes…
Shkruan: Zyhdi Hajzeri
Zhvillimi i shpejtë dhe mahnitës teknologjik në të cilin jetojmë tani, i cili quhet revolucioni i informacionit të çon në shfaqjen e mjeteve dhe metodave të reja të lidhjes së kontratave që nuk ishin të njohura më parë, këto dhe ato mjete vazhdojnë te zhvillohen dhe do të zhvillohen në të ardhmen për shkak të kalimit të kohës. Një nga këto mjete dhe në të vërtetë çështja më e rëndësishme është tema e kontraktimit elektronik, e cila shfaqet dhe u bë e famshme në fushën elektronike, ku konceptet mbizotëruese ne transaksionet civile dhe tregtare, simetodat e punonjësve dhe ndikimit kane ndryshuar. Ka njëprogres teknik te jashtëzakonshëm ne bote për momentin gjate revolucionit te informacionit, si dhe ndryshimeve ekonomike që po përjeton e gjithë bota në marrëveshjen e tregtisë së lirë, e cila po i barazon te keqin dhe te mirin në të gjitha anët e botës dhe që kërkon nga ju të lidhni marrëveshje, të cilat do të jenë një domosdoshmëri për përmbushja e kontratave ne kohen me te shpejt te mundshme dhe kjo do te behet vetëm nëpërmjetmjeteve moderne te komunikimit nëpërmjet rrjetit te informacionit ne internet, me synimin për te lehtësuaroperacionet e shkëmbimit tregtar dhe fluksin e lëvizjes tregtare me lehtësi, dhe për te thyer kompleksitetin dhe pengesat ose vonesat deri në takimin e dy palëve në kontratë, udhëtimin dhe transferimin, qëndrimin dhe menaxhimin e kohës dhe takimeve, kështu që nuk ka zgjidhje tjetër veç nënshkrimit të kontratave elektronike në të ardhmen.
Problemi
Me arsyetimin se kontrata elektronike është një nga kontratat në distancë apo kontratat e lidhura në distancë, ne mungesë te partnerëve te cilët nuk janë në përballë me njëri-tjetrin, pasi kjo paraqet një sërë problemesh në nivel te personave juridikë gjatë krijimit të kontratës dhe marrëveshjeve tregtare dhe vizuale nëpërmjet internetit. Problemi qëndron në masën në të cilën kontrata elektronike bazohet në të njëjtat shtylla mbi të cilat bazohet kontrata tradicionale, si të konstatohet identiteti dhe mekanizmi i palëve kontraktuese ne marrëveshjet elektronike tek përgjigja dhe pranimi janë të ndryshme nga konceptet e përgjigjes dhe pranimit të kontratës tradicionale, pra cila është baza e kontratës elektronike dhe çfarë ndodh nëse ajo është kontratë mes atyre qe janë prezent apo atyre qe nuk janë prezent, po ashtu te provuarit, vlefshmërisë dhe pikat e tyre.
Koncepti i kontratës elektronike
Kontrata elektronike është ajo që lidhet përmes internetit, është një kontratë normale, veç tani ajo fiton një karakter elektroniknë mënyrën në të cilën mbahet ose me mjetet me të cilat është bërë, me anë të së cilës lidhet një kontratë nga pranimi pozitiv, preferohet komunikimi një-me-një, komunikimi një-me-një preferohet nga një mjet zanor dhe vizual përmes një rrjeti ndërkombëtar të hapur për komunikim në distancë. ( ElHalil, 2009 )
Ligji parashikon gjithashtu nënshkrimin elektronik dhe transaksionet elektronike: “Është lidhja pozitive e nxjerrë nga njëra nga palët kontraktuese duke pranuar tjetrën në bazë të dëshmive të efektit të saj në kontratë dhe përmes metodës elektronike”.
Po ashtu kontrata elektronike përcaktohet edhe si: Kontrata në të cilën përgjigja dhe pranimi behet në internet, d.m.th.Komunikimet ndërkombëtare duke përdorur shkëmbimin elektronik të të dhënave, i cili synon të krijojë detyrime kontraktuale në kontratë elektronike, është një përgjigje e dhënë nga i detyruari në lidhje me një ofertë të paraqitur në mënyrë elektronike dhe vizuale, ose të dyja, të lëshuar nga pala pranuese me të njëjtat metoda, pa pasur nevojë që të dy palët të takohen me synimin për të lidhur një marrëveshje specifike. ( Nasif, 2009)
Për sa i përket jurisprudencës, kontrata elektronike përkufizohet: një proces i cili realizohet në mes një shitësi, një blerësi i cili rezulton me lidhjen e një kontrate, pas marketingutte produkteve nëpërmjet përdorimit të një kompjuteri nëpërmjet internetit. ( Faruk, 1999 )
Evoluimi i kontratës elektronike dhe mjetet e saj
Nuk ka dyshim se mesazhet janë një nga mjetet e lashta të komunikimit që përdoreshin nga tregtarët dhe njerëzit e tjerë, veçanërisht në kontratat ne mes atyre që mungonin, por ajo behej e vlefshme kur korrespondenca arrinte tek personi me te cilin planifikohej te lidhej një kontrate, kjo forme ishte produkt i kohës së saj, kjo forme tani bie ndesh me kërkesat tregtare dhe shpejtësinë në komunikim, me përparimin e kohës dhe revolucionin industrial qe nga shekulli tetëmbëdhjetë meshpikjet dhe mendimin krijues njerëzor dhe zhvillimin e mjeteve te komunikimi duke filluar nga telefaksi ne atë kohe për te vazhduar me telefonin e pastaj përmes radiove deri ne ditët e sodit me internetin. ( Nasif. 2009)
Mjetet e kontratës elektronike
Ka shumë mjete moderne që i gjene vazhdimisht gjate historisë që janë përdorur në lidhjen e kontratave (telefoni, faksi, interneti) dhe tani e-maili. Ne do të diskutojmë secilën nga këto metoda si më poshtë:
Së pari: Telefoni
Është pajisja që përmes saj behet e mundur qe te flasim dhe komunikojmë menjëherë dhe drejtpërdrejt përmes telave dhe numrave. I cili behet ne mënyrë automatike dhe kjo pajisje funksionon duke transmetuar të folurit. Telefoni konsiderohet mjeti me i përdorur dhe me i shpërndarë ne kohen moderne i cili i mbledh palët kontraktuese në një kohë, pasi nuk kërkon ardhjen e njërës prej tyre tek tjetra dhe nuk kërkohen kohe te caktuar. ( Tuhami, 2008 )
Se dyti: Faksi
Faksi është një pajisje telegrafike e lidhur me një nga degët etelekomunikacionit mënyra se si rrjeti mund të komunikojë me çdo pale tjetër, ju keni të njëjtën pajisje kudo në botë dhe seduke i caktuar një numër secilit abonent në mënyrë që të dyja palët të mund të dërgojnë dhe të marrin përmes këtyre pajisjeve brenda pak sekondash mesazhe, pajisja punon për të përkthyer shkronjat në impulse elektrike në gjuhën e shkronjave në një sinjal elektrik që më pas kthehet në valë elektromagnetike që tingëllojnë përmes një teli ose valë në ajër që marrësi t’i dorëzojë dhe printojë në një fletë letre.
Për sa i përket faksit, ai është një pajisje fotokopjuese që mundëson transmetimin e mediave, dokumenteve, dorëshkrimeve dhe printimeve, tërësia e përmbajtjes së saj është përmes një rrjeti telefonik përmes satelitit, prandaj në kontratë bëhet me shkëmbim të dokumenteve andaj është e nevojshme të kthehet pranimi duke lexuar dokumentin pas nënshkrimit të tij. ( Po aty )
Së treti: Telefoni mobil
Është një pajisje e ngjashme me kompjuterin e shtëpisë, por është relativisht e vogël në përmasa dhe përbëhet nga një ekran i vogël dhe një tastierë që përfshin shkronja dhe numra gati e njëjtë me tastierën e kompjuterit.
Pajisja (Telefoni Mobil ) është një nga mjetet e lidhjes së kontratave elektronike dhe është një metodë komunikimi vizual që transmeton shkrimin në ekran pa foto, është mjet komunikimi me shkrim dhe duke përdorë pajisjen e lidhë atë me telefonin tjetër.
Së katërti: Interneti
Interneti konsiderohet si një nga mrekullitë më të avancuara teknologjike. Aty te vitet nëntëdhjetë dëshmuan fillimin e tyre deri te teknikat e zhvillimit të uebit kanë arritur në faza shumë të avancuara, duke i lejuar përdoruesit të shkëmbejnë informacion dhe programet, skedarët audio dhe video dhe ngjarjet televizive, atëherë Interneti konsiderohet një shtrirje e natyrshme e teknologjisë moderne. ( EbuLejl, 2003)
Për sa u përket serverëve të postës elektronike, ata ndërtojnë një sistem komunikimi duke përdorur rrjetet kompjuterike dhe posta elektronike është një nga përdorimet që ofron mundësinë e lidhjeve njerëzore në mbarë botën me postën tradicionale. Dhe konsiderohet si një nga shërbimet më të vjetra dhe më të famshme të ofruara nga interneti, kështu që historia e tij shkon në fillim të viteve shtatëdhjetë të shekullit te kaluar, përmes tij mund te shkruaj letra, teknikat, skedarët dhe fotografitë e dokumenteve, pasi të keni njohur adresën e emalit të dërguesit për ju, si dhe të keni marrë foto të mesazheve nga ata që e kanë përdorur atë. ( Xhafer, 2013)
Karakteristikat e kontratës elektronike
Kontrata elektronike karakterizohet nga shumë karakteristika që e dallojnë nga kontratat e tjera që lidhin palët kontraktuese.Kontrata elektronike behet e mundur duke i përdorur mjetet elektronike dhe media elektronike, dhe shpesh dy palët kontraktuese janë secila në një vend, që do të thotë se ka një distancë hapësinore midis tyre, dhe ka një prani kohore, si dhe terma dhe tekste të ndryshme të kontratës elektronike janë në butonat elektronikë dhe jo në letra siç është rasti me kontratat e zakonshme, dhe karakteristikat e kontratës elektronike do t’i trajtojmë në tre degë: –
E para: Nuk ka marrëdhënie të drejtpërdrejta ndërmjet palëve në kontratë.
Kontrata elektronike dallohet nga pjesa tjetër e kontratave në atë që lidhet në distancë, pra ka një konkurrencë ndërmjet palëve kontraktuese. Duke qenë se ka një ndarje të vendeve ne mes shitësit, blerësit dhe konsumatorit, por tek këto kontrata zakonisht ka një bashkim ne kohe, dhe kontraktimi elektronik nëpërmjet internetit konsiderohet një kontratë ligjore. ( Halil, 2009 )
E dyta: Prania e ndërmjetësit në kontratën elektronike
Me mjet elektronik nënkuptohet mjeti i përdorur për lidhjen e kontratës dhe ky mjet përfaqësohet nga kompjuteri.Kompjuteri ose çdo pajisje e lidhur me internetin e palëve kontraktuese, nëpërmjet kompjuterit dhe pajisjeve tjera të lidhura me internetin behet procesi i kontraktimit ose negocimit ndërmjet kontraktorëve, dhe pa këto nuk mund të flasim për tregti elektronike në internet. ( Selheb, 2008 )
E treta: Shpejtësia në përfundimin e punës
Puna që kryhet me mjete elektronike shmang shumë nga mundësitë e letrave te shkruara që shoqërojnë porositë e blerjes dhe shitjes dhe dërgimin e mallrave, por siguria në dërgimin e mesazheve përmes kompjuterit, përveç kësaj, tregtia elektronike bëri të mundur që tregtarët të hyjnë në të gjitha tregjet botërore, duke bërë kontrata me kostot më të ulëta. Dhe transaksionet përmes internetit mund të kryhen brenda pak minutash, gjë që kursen kohë, përpjekje dhe kosto, me praninë e e-commerce, shumë konsumatorë janë bërë të pyesin veten pse harxhojnë shumë kohë dhe mund, ndërkohë që mund të blesh gjithçka që doni në momente apo minuta pa pasur nevojë te lëvizësh nga vendi. ( Po aty )
Përfundim
Nga gjithë kjo u bë e qartë se kontrata elektronike është bërë një nga kontratat më të rëndësishme në kohën e tanishme, veçanërisht pas zhvillimit teknologjik (Internetit) që bota e përjetoi kohët e fundit, ku u hoqën kufijtë gjeografikë dhe u krijuan lehtësi ne procesin tregtar me më pak përpjekje, kosto dhe kohë më të shkurtër. Prandaj përmes internetit është bere e mundur të shkëmbejnë përgjigjet dhe pranimin e kontratës ne një kohe shume te shpejte.
Megjithatë, kjo temë vazhdon ti arrin qëllimet e dëshiruara, veçanërisht nga autoritetet e shkencore dhe studimit në botë, ky studim fokusohet kryesisht në shpjegimin dhe detajet e palëve në marrëdhënien kontraktuale elektronike dhe veprimet ligjore që dalin nga kjo. Marrëdhënia dhe format e saj u ndihmojne organeve ndërmjetësuese të lidhura me ndonjërën prej këtyre palëve për të ofruar shërbime teknike për këtë.Përmes këtij hulumtimi arritëm në disa rezultate dhe rekomandime, si më poshtë:
Rezultatet
1- Kontrata elektronike është ajo marrëveshje e lidhur me mjete elektronike tërësisht ose pjesërisht dhe mjeti elektronik konsiderohet çdo mjet elektrik, magnetik, optik, elektromagnetik ose çdo mjet tjetër i ngjashëm i vlefshëm për shkëmbimin e informacionit ndërmjet palëve kontraktuese.
2- Një nga arsyet më të rëndësishme të rritjes së lëvizjes së tregtisë elektronike lehtësisë dhe shpejtësisë së lëvizjes së shitjeve përmes rrjeteve të komunikimit, është mungesa eshpenzimeve të blerjes si udhëtimi, transporti, akomodimi dhe shpenzime të tjera.
3 – Ka aspekte negative të tregtisë nëpërmjet internetit ose mjeteve moderne të komunikimit, ku më e spikatura është shfaqja e mashtrimit, ku malli nuk kontrollohet në momentin e kontraktimit, por kjo bëhet me dorëzim, pra pas përgjigjes, pranimit dhe pagesës së çmimit.
Rekomandime
1 – Nevoja për të vendosur rregulla të unifikuara për kontratat elektronike në mënyrë të drejtë në funksion të internetit.
2 – Nevoja e krijimit të një organi zyrtar ndërkombëtar për të mbikëqyrur nxjerrjen e legjislacionit rregullator për zbatimin e rregullave kontraktuese elektronike, zgjidhja emosmarrëveshjeve nga organet gjyqësore ose rregullatorë që krijohen për këtë qëllim.
3 – Eliminimi i piraterisë përmes rrjetit të informacionit (Internet) duke vendosur dënime parandaluese ndaj këtyre piratëve.
4 – Domosdoshmëria e sigurimit të mjeteve të lehta të provës për kontratat elektronike, në mënyrë që palët në marrëdhënien kontraktuale të mund të provojnë të drejtat dhe detyrimet e tyre sipas rregullave fikse dhe të pa komplikuara.